Co to jest warroza?
Warroza jest to choroba pszczół miodnych powodująca duże straty w pogłowiu rodzin pszczelich. Wywołują ja pasożyty Varroa Destructor które żywią się hemolimfą pszczół. Pasożyty rozwijają się zarówno na czerwiu jak i dorosłych osobnikach. Obecnie jest to najgroźniejsza choroba pszczół. Nieleczona doprowadzi do całkowitego wyginięcia rodziny pszczelej. W związku, że pszczoły nie posiadają naturalnych mechanizmów obronnych przeciwko warrozie, niezbędne jest regularne zwalczanie tej choroby. Po całkowitym wyleczeniu rodziny pszczelej w wyniku ekspansji zostaje ona ponownie zakażona. Roztocza warrozy dodatkowo są nosicielami innych chorób, również wirusowych pszczół.
Varroa Destructor – rozwój pasożyta
Samice Varroa Destructor mają kształt owalny, a wymiary 1,8 mm szerokości i 1,2 mm długości ciała. Samica pasożyta wchodzi do komórki z larwą pszczoły lub trutnia i pozostaje tam do momentu zasklepienia a następnie zaczyna się odżywiać hemolimfą. Kiedy zasklepiona larwa pszczoły zaczyna się przepoczwarzać, pasożyt składa jaja z których powstają kolejne roztocza warrozy. W jednej komórce jest ich zazwyczaj od 2 do 7.
Rozwój samicy trwa około 7-8 dni a samca 5-6 dni. Wszystkie samice wychodzą wraz z pszczołą która jest ich żywicielką. Samce i złode osobniki nie są w stanie żyć poza komórka i giną. Dorosłe osobniki pasożyta żywią się przez następne 2 tygodnie obsiadając pszczoły w ulu po czym przechodzą do komórek z czerwiem i tam samice składają kolejne jaja. Samice tego pasożyta znacznie częściej zasiedlają komórki z czerwiem trutowym. Potrafią w sezonie się bardzo szybko rozwinąć (w ciągu jednego sezonu pasiecznego w rodzinie pszczelej pojawia się 7-12 pokoleń co może doprowadzić do pomnożenia liczby pasożytów 800 razy).
Sposoby zwalczania warrozy – kwasy.
Pamiętajmy że kwasy są substancjami żrącymi i należy zastosować szczególną ostrożność kiedy mamy z nimi do czynienia. Obowiązkowo stosujmy rękawiczki kwasoodporne i odpowiednią ochronę oczu. Niezbędna jest także dobra wentylacja pomieszczenia.
Kwas mrówkowy
Jednym ze sposobów zwalczania warrozy jest stosowanie kwasu mrówkowego. Jest on wysoce skuteczny, pod warunkiem, że jest stosowany przy temp. powietrza powyżej 12 stopni Celcjusza. Zabija większość roztoczy na pszczołach oraz część z nich na czerwiu zasklepionym. Kwas należy podawać w specjalnych parownikach do tego przeznaczonych. Dozujemy odpowiednią ilość kwasu przy pomocy strzykawki (około 100ml na 10 ramek wielkopolskich). Następnie przelewamy do parownika, a ten umieszczamy w środku ula. Leczenie tym sposobem przeprowadza się po zakończeniu pożytków – najczęściej lipiec- sierpień. Kolejny zabieg należy powtórzyć jesienią. Kwas dostępny jest 60 % lub 85 %. Zabiegi robimy kiedy w ulu nie ma miodu i około 3 tygodni przed pożytkiem.
Kwas mlekowy
Można zabiegi stosować wiosną jak i również jesienią. Ramki opryskuje się przy pomocy spryskiwacza wodnym roztworem o stężeniu 15%. Najlepszą skuteczność można uzyskać podczas gdy zabiegu będziemy dokonywać wieczorem lub w innej sytuacji kiedy praktycznie wszystkie pszczoły powinny być w ulu. Drugi oprysk należy wykonać po dwóch tygodniach. Zabiegi robimy, kiedy w ulu nie ma miodu oraz około 4 tygodni przed pożytkiem.
Kwas szczawiowy
Zabieg wykonujemy jesienią. Temperatura stosowania preparatu powinna być powyżej 0 stopni C. Prostota tego zabiegu polega na tym, że polewamy pszczoły w uliczkach między plastrami bez ich rozsuwania. Skład preparatu to 200g cukru, 200 g wody , i 15 g kwasu szczawiowego. Tak przygotowanym środkiem polewamy uliczki w listopadzie, kiedy nie ma już czerwiu.
BeeVital HiveClean
Preparat na bazie kwasów organicznych którym polewa się uliczki między ramkami. Można stosować wiosną, po ostatnim miodobraniu, oraz we wrześniu.
Sposoby zwalczania warrozy – leki weterynaryjne
Apiwarol
Jest to chyba najpopularniejszy środek stosowany w Polsce. Ma postać tabletek które spala się w ulu. Opary substancji leczniczej – amitrazy wydzielające się podczas spalania, sutecznie zabijają roztocza varroa. Wlotek w ulu przymykamy tuż po spaleniu tabletki na około pół godziny. Po otworzeniu wlotka wyciągamy szufladę dennicy i czyścimy ją z osypanych roztoczy. Jeśli tego nie zrobimy to pasożyty które nie zginęły, a zostały jedynie oszołomione będą wracać na pszczoły. Najlepiej osyp z szuflady spalić. Szczegóły stosowania preparatu opisuje producent. Nie można stosować Apiwarolu kiedy jest miód w ulach.
Biowar 500
Kolejny lek którego substancją czynną jest amitraza. Ma postać pasków wykonanych z tworzywa sztucznego które należy zawiesić w ulu, między ramkami gdzie jest najwięcej pszczół. Paski nasączone są amitrazą, której opary będą działać na warrozę. Wszystkie leki należy stosować z zaleceniem producenta.
Sposoby zwalczania warrozy – inne
Tymol
Na rynku mamy dwa preparaty ApiLifeVar oraz ApiGuard na bazie tymolu. Należy stosować się do wskazówek producenta stosując te substancje. Środków nie można stosować gdy jest miód w ulu. Tymolem w postaci krystalicznej leczymy we wrześniu ustawiając na dnie ula naczynie z preparatem osłonięte gazą.
Stosowanie ramki pracy
Jest to metoda inna od wyżej opisanych ponieważ nie stosujemy w tym wypadku żadnego preparatu. Podajemy rodzinie pustą ramkę którą pszczoły “dziko” zabudowywują komórkami trutowymi. Matka w okresie silnego rozwoju szybko zaczerwia ten plaster. Samice varroa częściej atakują czerw trutowy. Z racji, że jest to jedyny czerw trutowy w rodzinie to właśnie tam koncentruję się pasożyt. Naszym zadaniem jest wycinanie tego plastra a następnie przetopienie go na wosk. Samo stosowanie ramki pracy jest niewystarczające i trzeba dodatkowo leczyć metodami wyżej opisanymi.
Nowoczesna metoda leczenia warrozy – ultradźwięki
Badania jakie przeprowadzono stosując emiter ultradźwięków pokazują, że jest szansa dokonania przełomu w leczeniu warrozy. Dzięki temu pszczoły są w stanie zlokalizować pasożyta i same próbują się go pozbyć. Szczegóły opisane na pszczeli.blog.